Logopeda

Na temat migdałów rodzice słyszą  często i wiele. W stanach zapalnych zdarza się,  że są powiększone, ale właściwe leczenie szybko przywraca je do „zdrowia”. Co jednak robić  gdy mamy do czynienia z przerośniętym migdałem? Po czym to poznać?

To czy migdał jest przerośnięty i czy należy go usuwać ocenia lekarz laryngolog.
Przerośnięty migdał ma największy wpływ na sposób oddychania dziecka – takie dziecko:

• oddycha ustami;
• śpi z otwartą buzią;
• ma bezdechy;
• chrapie.

Czym się objawia i co powoduje przerośnięty migdał?

Niewłaściwe oddychanie może spowodować wadliwy zgryz lub nawet nieprawidłowy rozwój podniebienia, a niesie to za sobą oczywiście konsekwencje związane z wadliwą wymową.

Cechą charakterystyczną dla dzieci z przerośniętym migdałem jest tzw. mowa nosowa. Powietrze, które dziecko wdycha jamą ustną jest zimne. Należy więc pamiętać, że takie powietrze może zawierać drobnoustroje i inne szkodliwe związki dla organizmu. Stąd częste nawracające infekcje dróg oddechowych i przedłużające się katary.

Przerost migdała bardzo często powoduje zapalenie ucha środkowego. Wtedy dziecko zaczyna gorzej słyszeć, a dalej prowadzi to nawet do niedosłuchu.

Częstym objawem przerośnięcia migdałka u naszego dziecka jest również zmiana w zachowaniu naszej pociechy. Dzieci te bardzo często stają się nagle marudne, senne, zmęczone i apatyczne, zaczynają się skarżyć na bóle głowy oraz tracą apetyt.

Należy pamiętać, że nie zawsze możemy mieć styczność ze wszystkimi objawami. Jako rodzice musimy być jednak czujni i bacznie obserwować nasze dzieci. W dobie obecnego rozwoju medycyny, diagnozę lekarze stawiają szybko, więc prędko można zacząć leczenie.

Kilka bardzo prostych wskazówek, które pomogą rodzicom rozpoznać  niedosłuch u dziecka. Są to rady, które każdy może samodzielnie zastosować w trakcie obserwacji małego człowieka.

Ponieważ dziecko samo nam nie powie, że ma kłopot ze słuchem, to my – rodzice powinniśmy być czujni i świadomi, że tego typu problem może dotyczyć także naszego maluszka. Jeśli odpowiednio wcześnie zareagujemy, szanse na poprawę stanu słuchu naszej pociechy z pewnością będą większe. Pamiętajmy wiec, aby zwrócić szczególną uwagę na bardzo powszechne objawy:

• gaworzenie jest stale takie samo;
• gaworzenie ustaje w wieku 6-8 miesięcy lub przechodzi w krzyk;
• dziecko nie rozumie prostych poleceń, które powinno rozumieć i wykonywać w wieku 12 miesięcy;
• dziecko prawie wcale nie mówi;
• dziecko ma kłopoty z usłyszeniem rodziców;
• dziecko źle wymawia słowa;
• dziecko nielogicznie reaguje na polecenia zwłaszcza, gdy nie widzi osoby mówiącej.

Rada!

Uważaj, żeby się nie pomylić. Dziecko może reagować na zmianę natężenia światła, a nie dźwięk. Radio lub odkurzacz można wyczuć dzięki wibracjom. Klaskanie za uchem można rozpoznać po zmianie ciśnienia powietrza. Dziecko niedosłyszące zostaje ‚ekspertem’ w kompensowaniu sobie ubytku słuchu przy pomocy innych zmysłów.

Przykrótkie wędzidełko podjęzykowe, mimo swej skomplikowanej nazwy jest schorzeniem, które rodzic może sam zaobserwować u dziecka. Specjaliści natomiast doradzą  ćwiczenia języka lub zabieg służący poprawieniu kondycji języka naszego malucha.

Jest ono częstą zmianą  anatomiczną w budowie jamy ustnej. Występuje z częstością  około 1:2000 urodzeń i zdarza się, że występuje rodzinnie.
Niewłaściwa długość wędzidełka ogranicza ruchy języka, co w konsekwencji prowadzi do utrwalenia nieprawidłowego wzorca połykania oraz powoduje liczne wady wymowy. Wędzidełko podjęzykowe jest tworem włóknistym, a jego cechą charakterystyczną jest elastyczność, dlatego wielu lekarzy zamiast kierować pacjenta na zabieg, poleca intensywne ćwiczenia języka.
Logopeda konsultując się z chirurgiem lub laryngologiem zwykle ocenia prawidłową budowę i ruchomość języka i w zależności od oceny kieruje pacjenta na zabieg polegający podcięciu wędzidełka podjęzykowego. Zabieg przynosi szybkie efekty, ale po jego wykonaniu należy intensywnie ćwiczyć. Zabieg podcięcia wędzidełka jest istotny, ponieważ wada ta może powodować zaburzenia ssania oraz połykania, a transport pożywienia jest również niewłaściwy.

Jak możemy dowiedzieć się, że nasze dziecko ma problem z wędzidełkiem?

Tak naprawdę bardzo często sam rodzic może zauważyć pewne nieprawidłowości. Kiedy poprosi dziecko o wysunięcie języka, zauważy ,że język słabo się wysuwa (dziecko nie jest w stanie dotknąć nosa ani brody), natomiast końcówka języka ma charakterystyczny kształt i przypomina serce. Ankyloglossię zauważyć można zaraz po urodzeniu dziecka.

Dziecko z przykrótkim wędzidełkiem ma liczne wady wymowy. Do najczęstszych zaburzeń zaliczamy:

• seplenienie międzyzębowe trzech szeregów, gdzie język w trakcie artykulacji wsuwa się  między zęby;
• nieprawidłowe realizowanie głoski t, d, n, r oraz l. Głoska l w ontogenezie mowy pojawia się około 2-3 roku, a więc nieprawidłowości w wymowie również można zaobserwować bardzo szybko.

Podsumowując, nie należy lekceważyć żadnych nieprawidłowości w budowie narządów artykulacyjnych naszych dzieci. W razie sytuacji nieniepokojących warto zawsze zasięgnąć opinii specjalisty.

Przykładowe ćwiczenia, które można wykonywać przed lub po zabiegu frenulectomii, w celu usprawnienia języka:

• lizanie lodów trzymanych w pewnej odległości od buzi;
• oblizywanie warg przy szeroko otwartej buzi;
• oblizywanie zębów przy szeroko otwartej buzi;
• liczenie zębów przy szeroko otwartej buzi;
• oblizywanie ust posmarowanych czekoladą lub miodem;
• naśladowanie kota wylizującego talerzyk po budyniu;
• oblizywanie kącików ust;
• machanie językiem na boki.

„Mowa nianiek” to tzw. zdrabnianie oraz pieszczotliwy sposób mówienia do dzieci. Większość z nas widząc słodkie maleństwo, nie potrafi się oprzeć od właśnie tego typu mowy.

Jest to błąd, którego warto się pozbyć, aby naszemu dziecku, było łatwiej podczas nauki mówienia. Kiedy mówimy w sposób pieszczotliwy, dziecko jest przekonane, że wszyscy tak mówią, więc wydaje mu się, że jest to wzorzec prawidłowy. Tak jednak nie jest.

Powinniśmy mówić do dziecka tak, jak do dorosłych.
– Nie zmieniajmy formy wypowiedzi;
– Nie powinniśmy używać zdrobnień, typu – kotek, domek, krzesełko. Mówmy – kot, dom, krzesło;
– Zarzucajmy dziecko słowami i pamiętajmy, aby były prawidłowe. Będzie to bodziec dla naszej pociechy, aby zaczęło w ogóle mówić, a w przyszłości poprawnie używać słów.
Poprzez „mowę nianiek” dziecko słyszy głoski miękkie: ś, ź, ć, dź i utrwala je w słowach, w których w ogóle nie występują. Dlatego mówmy do dzieci dużo i poprawnie, aby mogły swobodnie porozumiewać się z dorosłymi, a my z nimi.

Krzyś  mówi – „szyszka”, Ola – „syska”, a Tomek – siśka”. Która wersja jest poprawna? Nikt nie ma wątpliwości. Dlaczego zatem dzieje się tak, że każde z nich mówi inaczej? Poznaj przyczyny i rodzaje seplenienia. Dowiedz się, czy Twoje dziecko powinno już mówić poprawnie, czy może jest na takim etapie rozwoju, w którym powinien do pracy wkroczyć specjalista.

Często nie zwracamy uwagi na sposób mówienia naszego dziecka. Wydaje się nam, że mówi poprawnie, bo tak z dziada-pradziada mówiono w naszej rodzinie. Takie myślenie często jest błędne i może doprowadzić do utrwalenia niepoprawności mówienia. Seplenienie (inaczej sygmatyzm) to najczęściej spotykana wada wymowy u dzieci. Termin ten nie dotyczy tylko jednej wady, a całej grupy wad.

Czym jest seplenienie?

Seplenienie powstaje najczęściej w okresie kształtowania się mowy dziecka, kiedy docierają  do niego bodźce wpływające na mowę. Dziecko patrzy na sposób układania ust i języka przez osoby mówiące w jego pobliżu, a także przetwarza dźwięki ze swojego otoczenia. To, jak dzieci słyszą, będzie odzwierciedlała ich mowa, dlatego tak ważne jest dbanie o poprawność wymowy w towarzystwie dziecka i unikanie tzw. języka niań.
Seplenienie dotyczy złego wypowiadania przez dziecko określonej grupy głosek, tak zwanych głosek trzech szeregów:

• syczącego – s, z, c, dz,
• szumiącego – sz, ż, cz, dż,
• ciszącego – ś, ź, ć, dź.

Wadliwa wymowa może polegać na zastępowaniu jednego szeregu przez drugi, na przykład szereg szumiący jest zastępowany przez szereg syczący: szafa-safa, czapka-capka, żaba-zaba albo przez szereg ciszący na przykład: czapka-ciapka, szafa-siafa itp. Zdarza się także, że dzieci opuszczają te miejsca, gdzie występują głoski trzech szeregów, ponieważ jest to dla nich trudne – np. szafa–afa; zupa–upa; zima–ima. Takie zjawisko nosi miano mogisygmatyzmu.

Jakie są przyczyny seplenienia?

Przyczyny sygmatyzmu mogą być  różne w zależności od indywidualnych uwarunkowań pacjenta, ale wśród często występujących wymienia się:

• brak karmienia piersią,
• karmienie butelką zamiast łyżeczką i to przez dłuższy czas,
• nawyk wysuwania języka między zęby w czasie artykulacji,
• utrwalenie się niemowlęcej pozycji języka, czyli spoczynkowej, zalegającej dno jamy ustnej,
• wady zgryzu,
• trudności w oddychaniu przez nos,
• problemy ze słuchem,
• nieprawidłowy wzorzec wymowy z okresu dziecięcego.

Rodzaje seplenienia

Wśród wadliwej realizacji głosek trzech szeregów możemy rozróżnić:

1. seplenienie proste – czyli inaczej parasygmatyzm, to najprostsza forma seplenienia. Nie obserwuje się w nim nieprawidłowości w ułożeniu języka, nie ma też wadliwej budowy anatomicznej narządów artykulacyjnych. Dziecko po prostu stosuje zamiennie głoski z trzech szeregów, mówi na przykład: selki zamiast szelki, coło zamiast czoło albo ziaba zamiast żaba, czy szanki zamiast sanki; Seplenienie proste jest dla dzieci normą rozwojową. Jeśli Twoje dziecko ma poniżej 5-ciu lat, a seplenieniu nie towarzyszy dziwne ułożenie języka lub nieprawidłowe oddychanie, najprawdopodobniej samo zacznie prawidłowo mówić (ale warunkiem koniecznym są poprawnie mówiący dorośli w otoczeniu dziecka). Jeśli jednak seplenienie utrzymuje się do 6-go roku życia, należy zgłosić się do specjalisty.
2. seplenienie międzyzębowe – polega na tym, że dziecko wpycha język między zęby. Jedną z przyczyn jest wadliwy zgryz, tak zwany otwarty (częściowo lub całkowicie), przewieszony czy krzyżowy. Częstą przyczyną zgryzu otwartego jest smoczek lub ssany kciuk. Jednak dzieci z prawidłowym zgryzem także miewają taką wadę i jest to zjawisko powszechne.
3. seplenienie boczne – polega na niesymetrycznym ułożeniu całego języka, powietrze nie przechodzi między wargami przez środek, lecz z boku (prawa-lewa strona) przy zębach przedtrzonowych lub trzonowych; wynika to z asymetrii języka lub warg. Czasami cała żuchwa (dolna szczęka) jest przesunięta w jedną lub w drugą stronę. Seplenienie boczne charakteryzuje się nieprzyjemnym brzmieniem, podobnym do bezdźwięcznego (trochę jak szept).
4. seplenienie przyzębowe – charakteryzuje się tym, że koniec języka zbyt mocno przylega do zębów i nie wysuwa się poza ich brzegi. Przednia część języka układa się zazwyczaj płasko, wzdłuż niego nie tworzy się rowek i powietrze wydostające się przy mówieniu się rozprasza. W efekcie wypowiadane dźwięki są przytępione, brzmienie jest zbyt mocne i twarde. Seplenienie przyzębowe może być spowodowane schorzeniami ucha wewnętrznego, które charakteryzuje się obniżeniem słyszalności tonów wysokich lub niedostateczną sprawnością pewnych mięśni języka. Również nieprawidłowa budowa anatomiczna narządów mowy może wpłynąć na zmianę barwy głosek.
5. seplenienie nosowe – kiedy powietrze przy głoskach ustnych przechodzi również przez nos. Osłabione jest wtedy czucie podczas mówienia, dziecko nie zwraca uwagi na przepływ powietrza przy mówieniu, a część tego powietrza jest kierowana do jamy nosowej. Seplenienie nosowe może także wynikać z wadliwej budowy anatomicznej narządów mowy, np. rozszczepu podniebienia.

Rodzaj seplenienia jest określany podczas wizyty u logopedy. W zależności od rodzaju seplenienia oraz umiejętności i możliwości małego pacjenta jest prowadzona indywidualna terapia.

Seplenienie u dzieci jest w pewnym stopniu naturalne, ale należy obserwować, w którą stronę  się rozwija. Na przykład, o ile zamiana szafa-safa u trzy- czterolatka jest normą, u pięcio- sześciolatka już nią nie będzie. Powinien wymawiać sz, cz, dż, ż prawidłowo. Podobnie z opuszczaniem głosek. U dzieci w wieku wczesno-przedszkolnym lub młodszych jest prawidłowością rozwojową, ale już u dzieci pięcioletnich i starszych – nie.

„Leniwy język” i „krótkie wędzidełko” przyczynami niepoprawnej wymowy głoski „r”. Co to takiego? Przeczytaj artykuł i dowiedz się wszystkiego na temat trudności z wymówieniem „r”.

Kiedy nasze dziecko uczy się  mówić, to właśnie głoska „r” sprawia mu najwięcej trudności. Taką wadę wymowy nazywamy reraniem. Oczywiście jest to trudne nie dla wszystkich dzieci, bo zdarza się, że nawet dwu i trzylatki realizują tę głoskę. Zanim jednak dziecko zacznie poprawnie wymawiać to szybkie i dynamiczne „r”, zazwyczaj przechodzi przez kilka etapów. Najpierw „r”  może przybierać formę i – diabina, następnie może być j – djewno, później głoską l – tlaktol i na koniec wymarzoną „r”.

Podczas wymowy głoski „r”   wymagany jest ciągły ruch języka, który wprawia w drgania apex – czubek języka. Często podczas badania dzieci, które nie realizują tej głoski okazuje się, że mają tzw. „leniwy język”. Oznacza to, że nie unoszą go ku podniebieniu i język zalega na dnie jamy ustnej. Zazwyczaj jest to następstwem dość krótkiego ssania piersi albo też karmienia butelką. Takie przyczyny obniżają możliwości języka dziecka w przyszłości. Innym powodem niepoprawnej wymowy „r”  jest tzw. „krótkie wędzidełko”, które uniemożliwia dziecku dotykanie językiem podniebienia lub wałka dziąsłowego. Stwarza to problem, ponieważ właśnie tam realizowana jest głoska „r”.

Reranie, które okazuje się problemem wielu dzieci, może ujawniać się w kilku postaciach. Przyjrzymy się im z bliska.

1)    reranie języczkowe – to najczęstsza forma wadliwej wymowy głoski „r”. Ponieważ drgania wykonywane są przez języczek kończący podniebienie miękkie, a język naszego malucha odmawia posłuszeństwa i nie bierze udziału w artykulacji, głoska „r” okazuje się problemem. Jednak nie należy się załamywać. Terapia, którą zaproponuje nam logopeda polegać będzie na usprawnieniu czubka języka, a nasze dziecko już niedługo pięknie powie „rak”.

2)    reranie wargowe – to równie często spotykana forma wadliwej wymowy głoski „r”. Polega ona na wciąganiu górnej wargi poprzez siekacze górne i spychaniu jej przez język. Przy tej formie rerania, terapia polegać będzie na zablokowaniu warg i sprawieniu aby podczas wymowy głoski „r” wargi były unieruchomione.

3)    reranie międzywargowe – polega na drganiu czubka języka, który wsuwa się miedzy przednie zęby naszej pociechy.

4)    reranie podniebienne – charakteryzuje się zbliżeniem tylnej części języka do podniebienia miękkiego. Podczas takiego układu języka, w trakcie artykulacji, podniebienie miękkie zaczyna wibrować.

5)    reranie nosowe – nosowej wymowie głoski „r”  często towarzyszą inne dźwięki, które nasze dziecko także wypowiada w sposób nosowy. Taka artykulacja powstaje w wyniku niedomykania wejścia powietrza do jamy nosowej.

Dlaczego głoska „r”  sprawia tak dużo problemów?

Najbardziej bezpośrednią przyczyną  problemów podczas wymowy głoski „r”  jest niska sprawność ruchowa naszego języka. Jest kilka przyczyn, które mogą powodować właśnie taki stan.

–  Język może być zbyt gruby lub za duży, co powoduje, że zalega na dnie jamy ustnej.

–  Może się zdarzyć, że budowa języka jest prawidłowa, jednak pod wpływem na przykład karmienia butelką, jego czubek został uśpiony i nie pracuje prawidłowo.

–  „Krótkie wędzidełko”, które trzyma język i nie pozwala mu dosięgnąć wałka dziąsłowego.

–  Zmiany jakie zachodzą w budowie podniebienia twardego, tzw. gotyckie podniebienie może powodować problemy z wymową głoski „r”.

–  Niepoprawna wymowa „r”  może być także wynikiem wady słuchu naszego dziecka, a nawet obecnością osób niesłyszących. Dzieje się tak, ponieważ takie osoby nie posiadają zdolności samokontroli swojej wypowiedzi.

Bardzo ważną przyczyną, która może powodować wadliwą wymowę głoski „r”   jest nasze otoczenie. Gdy dziecko słyszy poprawną wymowę, stara się ją naśladować, gdy obserwuje złe wzorce wymowy uznaje takie za prawidłowe. Dlatego pamiętajmy, że poprawnie mówiąc wystawiamy sami sobie lepszą wizytówkę, a nasze dzieci przy okazji uczą się poprawnej wymowy.

Ich nazwy brzmią  niczym czarodziejskie zaklęcie, a tak naprawdę  to wady wymowy, które charakteryzują  się nieumiejętnością  poprawnej wymowy głoski „k”  i „g”.

Wady: kappacyzm i gammacyzm polegają  na wadliwej wymowie głosek „k”, „g”, a czasami nawet ”ch”. Taka wada wynika z ograniczonych możliwości języka lub jego nieprawidłowej pracy. Może on być za sztywny lub zbyt leniwy, zwłaszcza w jego tylnym odcinku, a to waśnie jest przyczyną niepoprawnej wymowy tych głosek.

Głoski te mogą być różnie realizowane i wtedy mamy do czynienia z:

1)    kappacyzmem / gammacyzmem właściwym, czyli zwarciem krtaniowym. Wtedy wydobywany dźwięk jest podobny do chrząkania;

2) parakappacyzmem / paragammacyzmem, czyli zamianą, która polega na zastępowaniu głosek k, g na przedniojęzykowo – zębowe t, d. Na przykład: kino- tino, góra- tura;

3)    mogikappacyzmem / mogigammacyzmem, czyli opuszczaniem głosek „k” i „g” w wyrazach. Wtedy nasze dziecko powie: zamiast kara – ara, zamiast guma – uma. Pamiętajmy jednak, że zanik tych głosek może występować nie tylko na początku, może pojawić się też w środku lub na końcu słowa.

Mogłoby się wydawać, że to nic trudnego powiedzieć kot, podczas gdy nasze maluchy często mówią tot. Tak właśnie objawia się kappacyzm. Dlatego pamiętajcie, aby wykazać się dużą dozą cierpliwości i wyrozumiałości wobec swoich maluszków, nawet jeśli wypowiedzenie pewnych słów wydaje się Wam bardzo proste. Jak się okazuje nie dla wszystkich. Bądźcie jednocześnie czujni i w razie jakichkolwiek obaw zapytajcie o poradę specjalistę.