24 października 2017 roku upamiętniliśmy 74 rocznicę wydarzeń w Pogorzeli. Uroczystość zapoczątkowała msza święta w kościele parafialnym w Starej Wsi celebrowana przez proboszcza, księdza Krzysztofa Cąkałę oraz księdza proboszcza z parafii w Celestynowie.
We mszy uczestniczyli zaproszeni goście, dyrekcja i nauczyciele oraz uczniowie Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Starej Wsi, poczty sztandarowe różnych środowisk.
Po mszy nastąpiło złożenie kwiatów i wieńców przez delegacje przedstawicieli różnych środowisk, wójta i radnych gminy Celestynów, gminnych placówek oświatowych.
W Szkole Podstawowej w Starej Wsi odbyła się uroczysta akademia przygotowana przez uczniów pod kierunkiem zespołu nauczycieli: pani Urszuli Frelek, pani Wandy Danuty Glinki, pani Kamili Kościanek, pani Małgorzaty Matejczuk i pani Joanny Deperas-Standyło.
Szacownych gości przywitała dyrektor Zespołu Szkolno-Przedszkolnego pani Elżbieta Osuch, potem wysłuchaliśmy słowa wstępnego, które przybliżało nam tamte często tragiczne wydarzenia oraz równie tragiczne losy ludzkie. Wygłosił je uczeń klasy 6a.
Ze wzruszeniem przyjęliśmy recytacje poezji patriotycznej w wykonaniu uczniów klasy 6a i 5b oraz wiele pieśni patriotycznych z okresu II wojny światowej w wykonaniu uczniów z różnych klas, do śpiewania których włączali się żyjący uczestnicy i świadkowie tamtych wydarzeń.
Z zainteresowaniem wysłuchaliśmy opowieści jednego z uczestników akcji zbrojnej w Pogorzeli.
Przytaczamy wygłoszone słowo wstępne.
1 września 1939 roku hitlerowskie Niemcy zaatakowały Polskę. Tak rozpoczęła się II wojna światowa. Wojna – największa w dziejach świata, – trwająca prawie 6 lat, – najtragiczniejsza w skutkach. Przyniosła śmierć milionów ludzi, kalectwo fizyczne i psychiczne ocalonych, oraz zniszczenia i ruiny. Przeciwko wrogim hitlerowcom wystąpili żołnierze wielu krajów Europy i świata. W Polsce po klęsce wrześniowej swoją działalność rozpoczął ruch oporu, który prowadził walkę zbrojną przeciwko agresorom niemieckim. Rok 1943, najczarniejszy rok okupacji, zaznaczył się wieloma akcjami zbrojnymi, również na naszym terenie.
Akcja Celestynów, opisana przez Aleksandra Kamińskiego w utworze „Kamienie na szaniec” to akcja zbrojna z 19-20 maja 1943 roku, którą dowodził „Zośka”, czyli Tadeusz Zawadzki. Wymierzona była w pociąg niemiecki wiozący więźniów przewożonych transportem kolejowym z Warszawy do Oświęcimia i zakończyła się sukcesem.
Kolejna akcja już bez Zawadzkiego, ale „Batalionu Zośka” nazwanego tak na jego cześć, to akcja w Pogorzeli. W 1943 roku w nocy z 23 na 24 października na łuku toru kolejowego z Warszawy do Dęblina miała miejsce ryzykowna akcja zbrojna. Młodzi ludzie zaatakowali i wysadzili pociąg wiozący z frontu wschodniego żołnierzy niemieckich.
W dzisiejszą 74 rocznicę wydarzeń w Pogorzeli czcimy pamięć wszystkich walczących, początkowo w organizowanych akcjach zbrojnych, a później w Powstaniu Warszawskim. Poświęcamy im wiersze i piosenki, napisane przez młodych walczących żołnierzy. Te poetyckie wizje odzwierciedlają los wielu młodych ludzi, którym przyszło bić się za ojczyznę. Wśród nich znaleźli się między innymi:
Krystyna Krahelska, autorka najbardziej znanej piosenki „Hej, chłopcy, bagnet na broń” . Śpiewali ją chłopcy i dziewczęta w konspiracji, a potem wszyscy powstańcy w sierpniu 1944 r. Śpiewali i walczyli z nadzieją, chociaż śmierć zbierała swoje żniwo. Krahelska również zginęła w Powstaniu Warszawskim.
Józef Szczepański, pseudonim „Ziutek” młody chłopiec, patriota, idący walczyć z wrogiem, pisze wiersz dla płaczącej matki, kierując do niej słowa otuchy na pożegnanie. Już jako powstaniec pisze słowa znanej piosenki „Pałacyk Michla”.
Krzysztof Kamil Baczyński, poeta-żołnierz, podejmuje walkę i ginie w 4 dniu Powstania Warszawskiego,
Jan Romocki, chłopak z Szarych Szeregów, napisał żołnierską modlitwę, wierząc, że w tak strasznej sytuacji tylko Bóg pozwoli im walczyć i uchroni od złego. Brał udział w wielu akcjach zbrojnych, wkrótce zginął w Powstaniu Warszawskim.
Napisane przez nich teksty wierszy i piosenek są świadectwem patriotyzmu, wiary i nadziei na odzyskanie wolności.
Pamiętajmy o tych wydarzeniach i tych młodych ludziach, którzy poświęcili swe młode życie, abyśmy my mogli żyć w pokoju.
Pamiętajmy i doceńmy najważniejszą wartość, jaką jest wolna Polska.
